آمریکا
فعال شدن مکانیزم ماشه؛ بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران از یکشنبه شب
شورای امنیت سازمان ملل متحد شامگاه جمعه ۴ مهرماه ۱۴۰۴ با رد قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه، راه را برای فعال شدن «مکانیزم ماشه» و بازگشت تحریم‌های لغوشده علیه ایران هموار کرد.
این رأی‌گیری با ۹ رأی مخالف، ۴ رأی موافق و ۲ رأی ممتنع پایان یافت و به این ترتیب، از یکشنبه شب، ساعت ۲۰ به وقت نیویورک (بامداد دوشنبه به وقت تهران)، تمامی تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران مجدداً به اجرا گذاشته خواهد شد.
پیشینه مکانیزم ماشه
«مکانیزم ماشه» یا Snapback سازوکاری است که در توافق هسته‌ای ایران (برجام) در سال ۲۰۱۵ گنجانده شد.
این سازوکار به کشورهای عضو توافق اجازه می‌دهد در صورت نقض تعهدات از سوی ایران، روند بازگرداندن خودکار تحریم‌های سازمان ملل را آغاز کنند.
با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، اختلافات میان ایران و غرب شدت گرفت و اکنون پس از چندین سال کشمکش دیپلماتیک، این مکانیزم برای نخستین بار به طور رسمی فعال می‌شود.
جزئیات تحریم‌های بازگشتی
با فعال شدن مکانیزم ماشه، شش قطعنامه قبلی شورای امنیت که طی سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ علیه ایران تصویب شده بودند، دوباره لازم‌الاجرا خواهند شد. این قطعنامه‌ها به شرح زیر هستند:
قطعنامه 1696 (۲۰۰۶): الزام ایران به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم.
قطعنامه 1737 (۲۰۰۶): تحریم فعالیت‌های حساس هسته‌ای و ممنوعیت انتقال فناوری به ایران.
قطعنامه 1747 (۲۰۰۷): تشدید تحریم‌ها، محدودیت‌های مالی و تسلیحاتی.
قطعنامه 1803 (۲۰۰۸): محدودیت‌های بانکی، بازرسی محموله‌ها، و ممنوعیت سفر برخی مقامات ایرانی.
قطعنامه 1835 (۲۰۰۸): تأکید مجدد بر تعهدات ایران و تکرار خواسته‌های قبلی شورای امنیت.
قطعنامه 1929 (۲۰۱۰): گسترده‌ترین تحریم‌ها شامل تحریم تسلیحاتی جامع، محدودیت‌های بانکی، کشتیرانی و بخش انرژی.
واکنش‌های بین‌المللی در نشست شورای امنیت
نشست شب گذشته با واکنش‌های مختلفی از سوی اعضای دائم و غیردائم همراه بود:
روسیه: نماینده این کشور، اقدام اروپا را «فشار بر اساس دروغ» توصیف کرد و گفت که ایران در تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رفتار مسئولانه‌ای داشته است.
چین: نماینده پکن خروج آمریکا از برجام را «علت اصلی چالش‌های امروز» دانست و تأکید کرد ایران بارها تمایل خود به همکاری دیپلماتیک را نشان داده است. چین همچنین از پیشنهاد روسیه برای تعویق ۶ماهه مکانیزم ماشه حمایت کرد.
فرانسه: نماینده پاریس گفت ایران حتی حاضر نشد درباره ذخیره ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم شفاف‌سازی کند و بنابراین، مخالفت فرانسه با قطعنامه چین و روسیه اجتناب‌ناپذیر بود.
انگلیس: نماینده لندن تأکید کرد که بازگشت تحریم‌ها از آخر هفته لازم‌الاجراست و همه کشورهای عضو سازمان ملل ملزم به اجرای کامل آن خواهند بود.
پیامدهای احتمالی برای ایران
بازگشت تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند پیامدهای عمیقی برای ایران در حوزه‌های مختلف داشته باشد:
اقتصادی: محدودیت‌های بانکی و مالی بین‌المللی دوباره برقرار می‌شود و دسترسی ایران به نظام مالی جهانی بیش از پیش محدود خواهد شد. صادرات و واردات ایران نیز با محدودیت‌های جدی روبه‌رو خواهد شد.
سیاسی و دیپلماتیک: فعال شدن مکانیزم ماشه شکاف‌های عمیق‌تری میان ایران و کشورهای غربی ایجاد می‌کند و احتمال از سرگیری مذاکرات هسته‌ای را کاهش می‌دهد.
اجتماعی و داخلی: بازگشت فشارهای اقتصادی می‌تواند به افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و تشدید مشکلات معیشتی برای شهروندان منجر شود.
جمع‌بندی
فعال شدن مکانیزم ماشه، نقطه عطفی در بحران هسته‌ای ایران به شمار می‌رود. این رویداد نه تنها روابط ایران با غرب را وارد مرحله‌ای تازه و پرتنش می‌کند، بلکه اثرات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز در داخل کشور به دنبال خواهد داشت. در عین حال، مواضع متفاوت روسیه و چین در مقایسه با اروپا نشان می‌دهد که این بحران ابعاد ژئوپولیتیکی و رقابت‌های قدرت‌های جهانی را نیز در بر گرفته است.
گردآورنده : بهنیا رجب زاده
